കേരളത്തിന്റെ വികസന പാരമ്പര്യത്തിന്റെ പ്രധാന അധ്യായങ്ങളില്‍ ഒന്നാണ് ആരോഗ്യ മേഖല. മനുഷ്യ കേന്ദ്രീകൃതമായ കാഴ്ചപ്പാടാണ് കേരളത്തെ വേറിട്ട് നിര്‍ത്തുന്നത്. അതിന്റെ ഏറ്റവും ശക്തമായ തെളിവാണ് കേരള ആരോഗ്യ രംഗം. സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര കാലത്ത് തന്നെ ആരോഗ്യം ഒരു സര്‍ക്കാര്‍ ഉത്തരവാദിത്തമായി കണക്കാക്കിയ കേരളം, പ്രാഥമിക ആരോഗ്യ കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ നിന്ന് മെഡിക്കല്‍ കോളേജുകളിലേക്കുള്ള വിപുലമായ ശൃംഖലയും ഗ്രാമങ്ങളിലേക്കും തീരപ്രദേശങ്ങളിലേക്കും മലനിരകളിലേക്കും എത്തുന്ന ആരോഗ്യ പ്രവര്‍ത്തകരുടെയും സേവനവും ഉറപ്പാക്കി.
1950-കളില്‍ ആരംഭിച്ച പ്രാഥമികാരോഗ്യ കേന്ദ്ര സംവിധാനമാണ് ഈ നേട്ടത്തിന്റെ അടിത്തറ. ജനങ്ങളിലേക്കെത്തുന്ന മെഡിക്കല്‍ സര്‍വീസ് എന്ന ആശയം പിന്നീട് ലോകാരോഗ്യ സംഘടന മാതൃകയായി സ്വീകരിച്ചു. മാതൃശിശു ആരോഗ്യം, കുടുംബ ക്ഷേമം, പൊതുവായ പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ്പ് തുടങ്ങിയ സംരംഭങ്ങള്‍ ആരോഗ്യബോധം സമൂഹത്തിലേക്ക് പടര്‍ത്തി. നിപാ വൈറസും കോവിഡ്-19 ഉം പോലുള്ള മഹാമാരികളോട് കേരളം കാണിച്ച പ്രതിരോധ സാമര്‍ത്ഥ്യം ലോകം പ്രശംസിച്ചു. ആശാ പ്രവര്‍ത്തകരും ഡോക്ടര്‍മാരും ജനങ്ങളും തോളോട് തോള്‍ ചേര്‍ന്ന് നടത്തിയ പ്രവര്‍ത്തനം കേരള മോഡല്‍ ആയി ആഗോള അംഗീകാരം നേടി.
ഇന്ന് കേരളം ഡിജിറ്റല്‍ ആരോഗ്യ രംഗത്തും മുന്നിലാണ്. ഇ-ഹെല്‍ത്ത്, ടെലി മെഡിസിന്‍, ഓണ്‍ലൈന്‍ മെഡിക്കല്‍ സേവനങ്ങള്‍, ഡിജിറ്റല്‍ റെക്കോര്‍ഡ് സംവിധാനം എന്നിവയിലൂടെ ആരോഗ്യവും സാങ്കേതികവിദ്യയും കൈകോര്‍ത്ത് മുന്നേറുകയാണ്. സ്ത്രീ ആരോഗ്യം, മാനസികാരോഗ്യം, വയോജന സംരക്ഷണം തുടങ്ങിയ മേഖലകളില്‍ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രത്യേക പദ്ധതികള്‍, ആരോഗ്യ വകുപ്പിനെ മറ്റു സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍നിന്ന് വേറിട്ട് നിര്‍ത്തുന്നു. കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യ നേട്ടം വെറും മെഡിക്കല്‍ സംവിധാനത്തിന്റെ ശക്തിയല്ല; അത് സാമൂഹിക നീതിയുടെയും ഉള്‍ക്കൊള്ളലിന്റെയും പ്രതിഫലനമാണ്. ”ആരോഗ്യം ജനങ്ങളുടെ അവകാശം” എന്ന ചിന്തയെ പ്രായോഗികമാക്കിയ ഈ വകുപ്പാണ് കേരളത്തിന്റെ ആരോഗ്യ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അഭിമാന ചിഹ്നം.
